در دنیای احاطه شده با تکنولوژی امروز، امور کاغذی کم و بیش رنگ باخته و جای خود را به انواع و اقسام سامانه های الکترونیکی و آنلاین می دهند. قراردادهای کاغذی نیز تبدیل به قراردادهای الکترونیکی و آنلاین شده است تا از ازدحام و رفت و آمد اشخاص کاسته شود. این مطلب به موضوع تنظیم قرارداد الکترونیکی و موارد مرتبط با آن اختصاص دارد، تا پایان با ما همراه باشید.
در این مقاله به موضوعات زیر خواهیم پرداخت:
- منظور از قرارداد الکترونیکی
- اعتبار قانونی قراردادهای آنلاین
- تنظیم قرارداد الکترونیکی
- مسئولیت هریک از طرفین در قراردادهای الکترونیک
- نحوه تنظیم قرارداد آنلاین وکالت
- سامانه های الکترونیکی برای ایرانیان خارج از کشور
- منظور از قرارداد الکترونیکی چیست؟
همانطور که گفته شد پیشرفت تکنولوژی به حوزه حقوق و امور قضایی نیز ورود پیدا کرده، حقوق تجارت الکترونیک نیز به عنوان یکی از حوزه های مهم در قانون گذاری سراسر دنیا مطرح می شود و قانون گذاران در این زمینه اقدام به وضع قوانین مناسب می نمایند.
یکی از بخش های مهم که دستخوش تغییرات به واسطه پیشرفت فناوری شده است قراردادهای الکترونیک است که جای قراردادهای کاغذی را گرفته اند. قراردادهای الکترونیک به واسطه آنلاین و برخط بودن امکان توافقات مجازی را فراهم نموده تا اشخاص به صورت غیرحضوری بتوانند امور مربوط به قراردادهای مابین خود را انجام دهند.
منظور از قراردادهای آنلاین، آن دسته از قراردادهایی است که در بستر اینترنت تنظیم و امضا می شوند، نیازی به نسخه کاغذی ندارند و تنها با انتخاب گزینه موافقت به صورت الکترونیکی به امضا می رسند. قراردادهای الکترونیکی نیز مانند قراردادهای سنتی دارای بندهای مختلفی هستند و اشخاص با مطالعه و موافقت با بندهای آن اقدام به امضا می نمایند.
می توان گفت که این نوع قراردادها از نوع الحاقی بوده، به این معنا که از سمت یکی از طرفین قرارداد برای امضا به طرف دیگر ارائه می شود و معمولا طرف امضا کننده حق چانه زنی درخصوص بندهای آن را ندارد. قراردادهای بانک ها و بیمه از جمله قراردادهای الحاقی الکترونیکی به شمار می روند.
اعتبار قانونی قراردادهای آنلاین
شما برای امضای یک قرارداد آنلاین، چگونه مطمئن شوید که این قراراداد از اعتبار قانونی، قضایی و حقوقی برخوردار است؟ در نظر داشته باشید قانون تجارت الکترونیک برای حمایت از حقوق طرفین قراردادهای الکترونیکی به وجود آمده و در بند «ص» از ماده ۲ قانون تجارت الکترونیک، عقد از راه دور یا Distance Contract پذیرفته شده است.
براساس بند «ص» ماده 2 عقد از راه دور عبارتست از: «ایجاب و قبول راجع به کالاها و خدمات بین تأمین کننده و مصرف کننده با استفاده از وسائل ارتباط از راه دور». براساس این بند، یک شخص به عنوان مصرف کننده کالا یا خدمتی، از طریق اینترنت و وب سایت با فروشنده و تأمین کننده کالا و خدمت توافق می کند و یک قرارداد به صورت قرارداد الکترونیکی امضا می شود که از اعتبار قانونی برخوردار بوده و در محاکم قضایی نیز معتبر و قابل پیگیری است.
تنظیم قرارداد الکترنیکی
نحوه تنظیم قراردادهای آنلاین مانند قراردادهای کاغذی بوده و بندهای موجود در آن نیز مشابه قراردادهای کاغذی است. به عبارت دیگر همانطور که قراردادهای معمول کاغذی براساس ماهیت و موضوع متنوع و مختلف هستند، قراردادهای الکترونیکی نیز انواع مختلفی داشته و بندهای گوناگونی را شامل می شوند. از قراردادهای مربوط به خرید و فورش گرفته تا قراردادهای بانکی، محرمانگی اطلاعات و …
بنابراین قاعده و شکل کلی و یکنواختی درخصوص قرارداد الکترونیک وجود نداشته و بسته به ماهیت و موضوع قرارداد، بندهای آن تنظیم می شود. همانند قراردادهای معمول کاغذی، در تنظیم قرارداد الکترونیکی نیز بندهای عنوان قرارداد، موضوع قرارداد، مشخصات هریک از طرفین قرارداد، مدت زمان قرارداد، مبلغ قرارداد، محرمانگی اطلاعات موجود در قرارداد، نحوه حل و فصل اختلافات بین طرفین قرارداد، تعهدات طرفین قرارداد نوشته شده و مورد تأیید و توافق طرفین قرار می گیرد.
مسئولیت هریک از طرفین در قراردادهای الکترونیک به چه صورت است؟
آنچه که در تنظیم قرارداد آنلاین مهم و قابل توجه است، موضوع مسئولیت هریک از طرفین در قرارداد الکترونیک است. هنگاهی که یکی از طرفین قرارداد به عنوان مصرف کننده با مفاد موجود در قرارداد الکترونیک موافقت می کند، درواقع یک امضای الکترونیک از خود ثبت کرده و درواقع موافقت خود را با قوانین و مقررات موجود در قرارداد الکترونیک اعلام می کند.
بنابراین درصورتی که فرد بر خلاف تعهداتی که آن ها را قبول و امضا کرده است، عمل کند، طرف مقابل می تواند اقدامات حقوقی و قانونی مناسب را انجام دهد. مشابه قراردادهای معمول کاغذی، هنگام تنظیم قرارداد الکترونیکی نیز معمولا ضمانت اجرایی برای نقض تعهدات در نظر گرفته شده و در یک بند تحت عنوان ضمانت اجرا اورده می شود.
این موضوع درخصوص تأمین کننده و ارائه دهنده کالاها و خدمات نیز صدق می کند. بنابراین مسئولیت در قراردادهای الکترونیکی نیز مشابه قراردادهای کاغذی، قابلیت پیگیری در محاکم قضایی را دارد.
نحوه تنظیم قرارداد آنلاین وکالت
یکی از مهم ترین قراردادهای الکترونیکی که رواج زیادی پیدا کرده است، قراردادهای الکترونیک وکالت است. برای تنظیم یک قرارداد الکترونیک وکالت باید مراحل زیر انجام شود:
قبل از تنظیم قرارداد الکترونیکی وکالت، ابتدا موکل باید اطلاعات خود را در سامانه ثنا ثبت و احراز هویت کرده باشد. سامانه ثنا برای ثبت قراردادها به شکل الکترونیک و امضای آن ها به صورت غیرحضوی، توسط قوه قضاییه راه اندازی شده است.
موکل برای ثبت اطلاعات در سامانه ثنا، باید ابتدا وارد سایت عدل ایران شده، با انتخاب گزینه شخص حقیقی اطلاعاتی مانند شماره شناسنامه، کد ملی و تاریخ تولد را وارد کند. در مرحله بعد اطلاعات تماس، محل سکونت، اطلاعات تحصیلی و شخصی دیگر را وارد می کند و احراز هویت غیرحضوری را انجام می دهد.
حالا نوبت به تنظیم قرارداد الکترونیکی وکالت می رسد. مرحله اول برای ثبت قرارداد آنلاین، وکیل با ورود به سامانه خدمات الکترونیک قضایی وکلا و کارشناسان، گزینه ثبت قرارداد الکترونیک را انتخاب می کند و یکی از 4 گزینه تسخیری، تبرعی، عادی و معاضدتی را با توجه به موضوع انتخاب می کند. اگر پرونده، وکیل دوم نیز دارد باید مشخصات و حدود اختیارات او نیز آورده شود.
مرحله بعدی وارد کردن اطلاعات موکل در سامانه است. پس از ثبت نام موکل در سامانه ثنا، در مرحله دوم وکیل اطلاعات موکل را وارد کرده و با استفاده از گزینه بازیابی در سامانه ثنا، باقی اطلاعات موکل نیز به صورت خودکار وارد می شود. به هر تعداد موکل، اطلاعات هویتی باید وارد شود.
اگر موکل شخص حقوقی باشد باید شناسه یکتا برای او وارد شود و چنانچه موکل نماینده باشد، باید نوع نمایندگی وی به صورت شفاف مشخص شود. توجه داشته باشید که امضای نماینده، امضای اصیل محسوب نمی شود.
مرحله بعدی در قرارداد الکترونیکی وکالت مشخص کردن طرفین دعوا است. وکیل مشخصات طرفین دعوا و اطلاعات آن ها را وارد می کند و چنانچه اطلاعات کاملی در این زمینه ندارد، باید با وارد کردن تاریخ تولد و از طریق بازیابی اطلاعات از سامانه ثنا، سایر اطلاعات را به دست آورد.
بعد از وارد کردن مشخصات طرفین دعوا، باید موضوع دعوا و حدود و اختیارات وکیل مشخص شده و مبلغی که برای پرونده در نظر گرفته شده و نحوه پرداخت نقدی یا غیرنقدی آن نیز تعیین شود.
با اتمام این مراحل، در آخر باید موکل و وکیل قرارداد الکترونیک را امضا کنند. امضای الکترونیک وکیل با کلیک روی گزینه آبی رنگ و پذیرش متن قرارداد است. زمانی که وکیل امضای الکترونیک خود را به ثبت رساند، کدی برای موکل فرستاده می شود که موکل باید کد را در اختیار وکیل قرار دهد. در انتها با وارد کردن کد در سامانه، امضای موکل نیز ثبت می شود.
سامانه های الکترونیکی برای ایرانیان خارج از کشور
یکی از دغدغه های ایرانیان ساکن خارج، انجام امور قضایی و حقوقی است. سامانه ها و قراردادهای آنلاین این امکان را برای آنها فراهم آورده تا به راحتی بتوانند قراردادهای الکترونیکی را تنظیم و به امضا برسانند و امور حقوقی و قضایی خود را به صورت غیرحضوری انجام داده و به وکیل محول کنند.
تمامی مراحلی که برای تنظیم قرارداد الکرتونیک وکالت در مرحله قبل گفته شد، برای ایرانیان خارج از کشور نیز قابل اجراست. یعنی با ثبت نام در سامانه ثنا، می توانند احراز هویت غیرحضوری انجام داده و پس از تکمیل ثبت نام باقی کارها را به وکیل خود در ایران بسپارند. وکیل می تواند قرارداد الکترونیک از جانب آن ها تنظیم و به امضای الکترونیکی ایشان برساند.
سامانه دیگری به نام میخک نیز وجود دارد که به صورت الکترونیکی اموری مانند دریافت گواهی فوت و ولادت، پیگیری موارد مربوط به ازدواج و طلاق، امور مربوط به دانشجویان خارج از کشور و امور سجلی را انجام می دهد. متقاضیان با ثبت نام در سامانه میخک، باید اطلاعات وکیل خود را وارد کرده و وکالتنامه را ثبت نمایند. سپس برای احراز هویت و امضای الکترونیک خود اقدام کنند. به این منظور می توانند به سفارتخانه ایران در کشور مبدأ مراجعه کنند یا از طریق اسکایپ و تعیین وقت از سفارت، مراحل امضای الکترونیکی خود را انجام دهند.
سخن پایانی
قانون تجارت الکترونیک برای جلوگیری از ازدحام افراد در محاکم قضایی و همچنین سهولت در انجام امور قراردادها ایجاد شده است. قراردادهای الکترونیک نیز برای راحتی امور بین اشخاص حقیقی و حقوقی به ویژه زمانی که بین آن ها فاصله زیادی وجود دارد و مسئله زمان مطرح است کاربرد زیادی پیدا می کند.
اما همانطور که در این مطلب خواندید، انجام امور مربوط به قراردادهای الکترونیک و پیگیری دعاوی تخصصی حقوقی مبتنی بر قراردادها نیازمند مشاوره و استفاده از تخصص وکلای امور قراردادهاست. بنابراین به شما توصیه می کنیم قبل از هرکاری حتما از نظر و مشورت یک وکیل خبره در امور قراردادها بهره مند شوید.
بنیاد حقوقی بهنیایی با بیش از دو دهه تجربه در امور حقوقی و بین المللی، آماده ارائه مشاوره حقوقی مورد نیاز به شماست. می توانید برای تنظیم قرارداد و یا پیگیری دعاوی تخصصی حقوقی مبتنی بر قراردادها با شماره های موسسه حقوقی و داوری بین المللی دکتر بهنیایی تماس بگیرید.
