شرط داوری در شرایط ویژه
شرط داوری در شرایط ویژه چیست؟ و در چه زمانی کاربرد دارد؟ شرط داوری یک بند از توافقنامه‌ای است که طرفین با پذیرش آن راهکارهای حل و فصل اختلافات پیش‌آمده و یا احتمالی را مشخص می‌کنند و طبق آن داوری صورت می‌گیرد. طور مثال ممکن است طرفین شرط داوری اختیاری و یا شرط داوری اجباری را برگزینند. لیکن گاهی در قراردادهای حقوقی که فی‌مابین طرفین اختلاف بسته می‌شود، بندی لحاظ می‌شود که در آن قید شده، تحت چه شرایطی از شرط داوری اختیاری و چه زمانی از شرط داوری اجباری استفاده شود که تحت عنوان شرط داوری در شرایط ویژه نامیده می‌شود. اشخاصی که می‌خواهند پیش‌نویس شرط داوری در شرایط ویژه برای خود تنظیم نمایند، می‌توانند از طریق موسسه داوری جاد اقدام نمایند.
منابع شرایط مرجع در شرط داوری چیست؟
منبع شرایط مرجع در یک “سند قراردادی” گنجانده شده است که مفاد آن با بستن عقد قرارداد بین طرفین دعوی و داوران، مشروعیت قانونی پیدا می‌کند و حکم حاصله از آن قطعی و واجب‌الاجرا است و هدف از تنظیم آن، تعریف دعوا و تعیین شیوه‌های روشن در رابطه با چگونگی حل و فصل منازعات برای رسیدن به یک شرایط ثابت قابل اجرا است.
تهیه‌کننده قرارداد و موافقتنامه داوری نقش بسیار مهمی در کسب نتیجه رای داوری موثر دارد و باید از شروط و عبارت‌هایی استفاده کند که منجر به یک دادرسی انعطاف‌پذیر و سودمند در جهت رفع اختلافات دعوی‌کنندگان گردد.
شروط داوری معتبر
از شروط مهم داوری معتبر، انتخاب یک داور یا موسسه داوری قابل اعتماد است. در مواردی قانون این اجازه و اعتبار را به فرد یا افرادی که صلاحیت‌های قانونی دارند می‌دهد تا با عنوان داور به حل و فصل اختلافات بوجود آمده بپردازد. از طرفی شروط داوری باید شرایط مهم داوری را دربرگیرد تا بتواند به نتیجه دلخواه برسد.
از شروط داوری معتبر، صلاحیت حقوقی طرفین دعوی است. طرفین دعوی که شرط داوری را می‌پذیرند باید دارای صلاحیت قانونی باشند. در صورتی که یکی از طرفین قرارداد ناتوانی ذهنی داشته باشد، قرارداد باطل است.
چگونه پیش‌نویس شرط داوری در شرایط ویژه را تنظیم کنیم؟ پیش‌نویس یک قرارداد داوری حقوقی با کمک بندهای قرارداد یا همان شروط داوری بسته می‌شود. بندهای موجود در قرارداد، نقش حیاتی را در به دست آوردن نتیجه مطلوب برای طرفین دعوی بازی می‌کنند که از جمله آن می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- انتخاب قوانین حاکم بر داوری.
- انتخاب داور و یا داوران و موسسه داوری معتمد.
- تعیین محل رسیدگی به پرونده داوری.
- تعیین زمان صدور رای داوری.
نکته مهم در تدوین شرط داوری این است که شاید یک شرط داوری خوب تضمینی برای موفقیت در داوری نباشد ولی قراردادن شرط بد در پیش‌نویس قرارداد ممکن است سال‌‌ها وقت، هزینه اشخاص را از بین‌ببرد و رای غیرقابل اجرا برای ایشان رقم بزند.
از دیگر نکات مهم در پیش‌نویس توافقنامه داوری این است که آیا طرفین به یک شرط داوری اجباری نیاز دارد یا یک شرط داوری اختیاری و یا شاید تلفیقی از دو شرط برای پایان بخشیدن به منازعات لازم است. لازمه رسیدن به نتیجه دلخواه از یک داوری تدوین یک توافقنامه محکم و مستدل است.
بررسی شرط داوری اجباری
در شرط داوری اجباری طرفین به توافق می‌رسند که حکم نهایی داور را بپذیرند و حق تجدیدنظر در آن وجود ندارد. داوری اجباری، یک داوری خصوصی برای حل و فصل اختلافات بین دو طرف است که درآن طرفین موافقت می‌کنند تا اختلافات خود را فقط بواسطه یک یا چند داور حل و فصل نمایند و حکم داور واجب‌الاجرا و قطعی است و طرفین اجازه ارجاع پرونده به دادگاه را ندارند.
شرط داوری اجباری زمانی ایجاد می‌شود که در قانون آمده باشد و یا طرفین بر یکدیگر تحمیل کرده‌باشند و به توافق رسیده باشند که تمامی اختلافات متحمل فقط باید از طریق داوری حل و فصل شود.
بررسی شرط داوری اختیاری
در شرط داوری اختیاری طرفین می‌توانند در صورت به نتیجه نرسیدن دعوی خود، از حکم تجدید نظر استفاده کنند.استفاده از شرط داوری در شرایط ویژه زمانی اتفاق می‌افتد که یکی از طرفین از تصمیم داور راضی نبوده و طبق اختیاراتی که از این شرط حصول کرده، خواستار تجدید نظر در رای داوری طبق موازین قانونی باشد.
شرایط داوری در قرارداد داوری
قرارداد داوری چیست؟ قرارداد داوری حاوی شروط داوری است که طبق آن طرفین توافق کرده‌اند تا منازعات فی‌مابین را از طریق داوری به نتیجه برسانند و داوری تنها در صورتی امکان‌پذیر است که مورد تایید دو طرف قرارداد باشد.
- ذات شرط داوری بر این است که همه ارجاعات حاکم بر اختلافات منعقد شده در قرارداد بین طرفین را در بر بگیرد. با این حال، موارد خاصی در یک پرونده داوری پیش می‌آید که طرفین قرارداد، اختیارات متفاوتی را در رابطه با رفع و رجوع اختلافات خود در نظر می‌گیرند که در اصطلاح حقوق داوری بین‌الملل تحت عنوان شرایط داوری اختیاری یکجانبه، شرایط داوری ترکیبی یا مختلط و شرایط داوری نامتقارن نیز نامیده می‌شوند .
شرط داوری اختیاری یک جانبه
تحت این شرط داوری یکی از طرفین منازعه، دعوی مطرح شده خود به یک حوزه داوری خاص ارجاع می‌دهد و در عین حال، به طرف مقابل خود اجازه می‌دهد که انتخاب کند آیا حکم تجدید نظر بدهد یا خیر؟
شرط داوری اختیاری یک جانبه معمولا در مورد معاملات مالی زمانی که یکی از طرفین قصد دارد دادگاهی برای خود انتخاب نماید ولی از سوی دیگر مایل است برای تضمین رسیدن به مقاصد مالی خود انعطاف به خرج دهد و منازعه خود را از طریق داوری حل و فصل نماید، مطرح می‌شود. در این نوع شرط طرفین از اختیار کامل برخوردارند.
کاربرد شرط داوری در شرایط ویژه
در داوری یک توافقنامه قانونی دو طرفه برای پایان دادن به منازعات بین طرفین دعوی مکتوب می‌شود که شروط داوری بندهایی از آن است. همچنین داوری با اراده و اختیار طرفین آغاز می‌شود و تا مدت زمان مشخص و مکتوب در قرارداد داوری، ادامه می‌یابد و تا زمان تعیین شده داور مجاز است که به حل اختلافات مطرح شده توسط طرفین منازعه بپردازد.
گاهی ممکن است طرفین دعوی در قرارداد داوری، از حکم صادره داور راضی نباشند و آن را عادلانه ندانند، در این صورت اگر بند داوری اختیاری یکجانبه را انتخاب کرده باشند، می‌توانند محکم قطعی صادرشده را طبق موازین قانونی، برای تجدید نظر به موسسه داوری ارجاع دهد.
بررسی شروط داوری
شرط داوری در شرایط ویژه داوری؛ از ترکیب دو یا چند نوع شرط حاصل می‌شود و در آن موارد مورد اختلاف لحاظ می‌گردد و چنانچه داوری به گونه‌ای پیش برود که رضایت طرفین حاصل نشود، یکی از طرفین دعوی می‌تواند از شرط دیگر استفاده کنند. در این نوع توافقنامه داوری، طرفین دعوی مشخص می‌کنند که طبق آن بند، داوری اجباری یا اختیاری باشد.
از دیگر شرایط داوری می‌توان به:
- موافقت طرفین در شرط داوری.
- بیان صریح اختلافات در قرارداد داوری.
- محل داوری.
- قوانین حاکم بر داوری.
- تعداد داوران و روش انتخاب ایشان، همچنین عزل و انتصاب داوران.
قراردادهای داوری معتبر باید آگاهانه، با رضایت طرفین دعوی و اختیار تام دادخواست‌دهندگان داوری برای پایان بخشیدن به اختلافات احتمالی بین طرفین باشد و مهمترین اصل آن رضایت درخواست‌دهندگان است که سنگ بنای شروع یک داوری است.
ویژگی‌های کلیدی شرط داوری:
داوری رویه‌ای منعطف است که انعطاف‌پذیری آن بدلیل شروط داوری است که در دل قرارداد گنجانده شده است و به طرفین این اجازه را می‌دهد که با یک رویه کارآمد و منصفانه بدون مراجعه به دادگاه به یک نتیجه قطعی و قابل اجرا دست پیدا کنند. گاها نیز طرفین در صورت نارضایتی از حکم صادره می‌توانند با قراردادن شرط اختیار در توافقنامه، دادخواست تجدید نظر در رای داور بدهند.
شروط داوری موثر:
- آیا داوری با شرط اختیاری صورت گیرد یا اجباری؟
- چه اختلافاتی باید مورد داوری قرار بگیرد؟
- آیا موافقتنامه داوری واجب‌الاجرا است یا نه؟
- تعداد داوران در یک داوری موثر چند نفر باید باشد؟
- آیا داوری دارای شرط داوری در شرایط ویژه باشد یا خیر؟
- آیا یکی از طرفین دعوی می‌توانند حکم به تجدید نظر رای داوری بدهند یا خیر؟
- اجتناب از قراردادن شروط داوری ناعادلانه و گاها شروط اجباری در قرارداد داوری.
هدف از قراردادن شروط داوری در قرارداد چیست؟
در هر شرطی یک سری اهداف دنبال می‌شود و اهداف شرط داوری عبارتند از:
- حل و فصل اختلافات از طریق قرارداد بین طرفین دعوی. به طور مثال اختلافات فی‌مابین مدیران و کارمندان.
- رسیدگی به منازعات طرف‌های مقابل در موقعیت‌های گمانه‌زنی. مانند گمانه‌زنی در بخش روابط عمومی.
- حل اختلافات فی‌مابین دو طرف دعوا زیر نظر قانون دادرسی.
- حل و فصل اختلافات پیش‌آمده در اجتماع.
زمانی که طرفین دعوی قصد می‌کنند تا شرط داوری را در توافقنامه‌ای مکتوب کنند، باید مطمئن شوند که حل اختلاف از طریق شروطی که لحاظ کرده‌اند امکان‌پذیر است. از سوی دیگر باید اطمینان حاصل کنند که شروط تعیین شده و سایر پیش‌شرط‌هایی که در قرارداد نوشته‌اند برای رسیدن به رای و نتیجه قطعی از اعتبار برخوردار بوده و قابل اجرا باشند. یکی از شروط خوب در رسیدن به نتیجه مطلوب شرط داوری در شرایط ویژه است.
شرایط ویژه در شرط داوری
شرط داوری بندی از قرارداد داوری است که امضا‌کنندگان را وامی‌دارد تا تمامی اختلافات خود را از طریق داوری حل و فصل نمایند و زمان‌هایی پیش می‌آید که طرفین در شرط داوری فی‌مابین‌خود، شرطی قرار می‌دهند که در آن قید می‌شود که چه زمانی و کجا و از چه شروطی استفاده شود و این انعطاف‌پذیری قرارداد منجر به یک نتیجه کارآمد و موثر در داوری می‌شود. موسسه داوری حقوقی جاد یک بنیاد داوری بین‌المللی با بیش از دو دهه سابقه درخشان در زمینه‌های وکالت، داوری است که مراجعین می‌توانند از طریق این موسسه حقوقی، قراردادهای داوری حقوقی خویش را تنظیم نمایند.
