قانونگذار منابع مختلفی برای اخذ مالیات تعریف کرده که میتوان به : ” مالیات اشخاص حقوقی “، “مالیات اشخاص حقیقی “، “مالیات ارث “، “مالیات نقل و انتقال املاک “،”مالیات بر ارزش افزوده” و…. اشاره کرد.
هر کدام از موارد مالیاتی دارای پیچیدگی های زیاد در مواد قانونی و تبصره ها و بند های قانونی هستند که به طور مداوم در حال تغییر و الحاق تبصره های جدید هستند.فرایند تشکیل پرونده های مالیاتی و دست یابی نتیجه ایده ال که همان به حداقل رساندن مالیات است نیازمند تسلط کامل بر قوانین ، مواد و تبصره های مختلف و بروز بودن و اطلاع از الحاقیه های جدید و تجربه یه کافی در روند پرونده های مالیاتی است.
ماهیت داوری در مقایسه با سایر مکانیسم های حل اختلاف،آن را برای حل و فصل اختلافات قراردادی مناسب تر میکند. اما آیا داوری برای امور مالیاتی نیز کاربرد دارد ؟
ماهیت معاملات مالیاتی
مالیات یک قانون اجباری دولتی است که بر اساس معیارهای معقول برای تقسیم بر اشخاص و اموال در صلاحیت سازمان مالیاتی وضع میشود. مالیات پرداخت اجباری است که توسط قانونگذار در هر کشوری وضع شده است و برای برداشت منابع از بخش خصوصی اقتصاد برای دولت استفاده میشود تا هزینه ها تامین کالاها و خدمات عمومی، نظم و قانون ، مراقبت های بهداشتی و آموزش را پوشش میدهد.
اصول اساسی داوری مالیاتی
قوانین مالیاتی قابل اجرا در اکثر کشور های مستقل موضوع و دامنه داوری را فراهم میکند.
برای داوری مالیاتی لازم است که داوران دارای تخصص و علم مالیاتی در کنار تخصص و علم حقوقی داشته باشند. این مهم سبب میگردد تا تصصمیم گیری و تعین و تکلیف دقیق و درست و مبتنی بر مبانی مالیاتی حقوقی در پرونده های الیاتی صورت پذیرد.
داوران در صورتی قادر به تشخیص ماهیت اختلافات مالیاتی می باشند که اولا واجد شرایط عمومی هر داوری در پروسه داوری حقوقی باشن و ثانیا تسلط کامل نسبت به مبانی و اصول حقوق مالیاتی داشته باشد. دراین صورت می توان یه نتیجه مطلوب پروسه داوری که همانا حل اختلافات میان طرفین بطور کامل و بدون ابها می باشد امیدوار بود.
جایگاه داور در امور مالیاتی و اختلافات مربوط به آن :
با توجه به توسعه روزافزون اختلافات مابین مودیان مالیاتی وسازمان امور مالیاتی و همچنین مابین مودیان با یکدیگر در تشخیص مسئول و کیفیات پرداخت مالیات متعلقه ، داوری مالیاتی در دو بخش به یاری اشخاص درگیر در این حرفه می آید :
الف) زمانی که شرکت ها و اشخاص حقیقی برای تعیین تکلیف امور مالی و مالیاتی در قراردادهای خود ، داوری را به عنوان روش حل و فصل اختلاف تعیین میکنند.
ب) زمانی که وکیل مالیاتی یا مودی در خصوص مفاد اجرای قرارداد وکالت دچار اختلافاتی شوند.
گام به گام فرایند داوری حقوقی مالیاتی
گام اول : ایجاد صلاحیت و تعیین داور
طرفین در ضمن قرارداد یا تفاهمی که قصد انعقاد آن را دارند و یا در قراردادی مستقل ،سازمان ، هیئت یا شخص معینی را به عنوان داور در قرارداد با اختیارات و شرایط اختصاصی جهت رسیدگی تعیین می نمایند.
گام دوم : ارائه درخواست قبولی داور از جانب هریک از طرفین
در صورتی که در تعبیر، تفسیر، اجرای تعهدات یا فسخ و خاتمه قرارداد اختلافاتی اتفاق بیافتد که در حوضه صلاحیت داور باشد ، موضوع در ابتدا به داور ارجاع و داور قرارداد با قبولی داوری شروع به رسیدگی می نماید.
گام سوم : شرکت در فرایند داوری
در مسیر حل و فصل اختلافات داور می بایست دلایل و مستندات طرفین و خواسته ه آنها را به دقت برسی ودر صورت لزوم با تشکیل جلسات درمدت زمان قانونی با قراردادی اقدام به صدور رای یا نظریه تفسیری بنماید. و طرفین نیز میبایست در در این مسیر حضور فعال در چارچوبمقررات داوری و سایر قوانین جهت احقاق حقوق خود داشته باشند.
گام چهارم:
اگر رای داور دارای مفاد لازم الاجرایی باشد پس از خاتمه فرایند داوری و صدور رای شخص ذی نفع می تواند اجرای رای را با سرعت و کمترین هزینه مستقیما از دادگاه صالح تقاضا نماید.
و به طور کلی فرایند گام به گام مالیاتی شامل :
- ارائه اظهارنامه مالیاتی توسط داور
- محاسبه مالیات توسط مسئولین
- اعتراض به مبلغ مالیات
- برسی مجدد مالیات
مزایای داوری حقوقی مالیاتی
سرعت در رسیدگی:
زمان نسبتا طولانی رسیدگی به پرونده ها در دادگاه ها منجر به اتلاف وقت زیادی برای طرفین درگیر اختلاف می شود.
- دانش و تجربه داوران در زمینه حقوق مالیاتی و حقوق داوری .
- حل و فصل اختلافات افراد در آ رامش وبه دور از تنش های موجود در دادگاه .
- ضمانت اجرای قوی آرای داوری صادره و امکان اجرای آن توسط محاکم در دادگستری .
چگونه داور مالیاتی مناسب را انتخاب کنیم
با اینکه اصولا از لحاظ قانونی محدودیت خاصی غیر از دارا بودن سن قانونی و عدم محرومیت از داوری برای انتخاب شدن به عنوان دائر وجود ندارد، لیکن باید توجه داشته باشیم که داور یا داورانی که عهده دار حل اختلافات در این مقوله می گردنند می بایست داررای توانایی در شناخت ابزارهای مالی و مالیاتی وهمچنین دانش در خصوص تشریفات رسیدگی مجمع حقوقی و صدور رای باشند . لذا توصیه میگردد ازداوران متخصص و آوزش دیده در این خصوص استفاده نمایند.
مروری بر قوانین داوری حقوق مالیاتی
حقوق مالیات بخشی از حقوق مربوط به دولت است بر این اساس آمده :
ماده 457 قانون آئین دادرسی مدنی : ارجاع دعاوی راجع به اموال عمومی و دولتی به داوری پس از تصویب هیئت وزیران و اطلاع مجلس شورای اسلامی صورت میگیرد. در مواردی که طرف دعوا خرجی و یا موضوع دعوا از موضوعاتی باشد که قانون آن را مهم تشخیص داده،تصویب مجلس شورای اسلامی نیز ضروری است.
اصل 139 ققانون اساسی : حاصل نظریه ظاهرگرایان این است که اصل139 بر هر دعوایی که یک طرف آن دولت بوده و بر داوری توافق کرده باشد اعمال میشود و لذا در صورتی دعوا عملا با داوری و رای معتبر حل و فصل خواهد شد که مصوبه هیات دولت و یا حسب مورد مصوبه مجلس را داشته باشد و در غیر این صورت داوری و بالتبع رای آن معتبر نخواهد بود.
