دقت در مفاد و شرایط معامله قبل از تنظیم قرارداد کاری می تواند یک عامل پیشگیری کننده از دعاوی حقوقی میان کارفرمایان و کارگران باشد. قرارداد کاری میان کارفرما و کارگر درواقع یک معامله بین این دو بوده و آنچه که در یک قرارداد تنظیم می شود، روابط بین آن ها را تعریف و تعیین می کند.
هر کسب و کاری، صرف نظر از اندازه یا صنعتی که در آن مشغول است، نقش اساسی شرایط معامله قبل از تنظیم قرارداد کاری را درک می کند. چه یک استارت آپ تازه کار باشید یا یک شرکت باتجربه، تسلط بر هنر نوشتن و تنظیم درست یک قرارداد کاری موثر برای اطمینان از حسن انجام کار از سوی کارگر و به حداقل رساندن اختلافات، کلیدی است.
از سوی دیگر کارگران (کارمندان) نیز به عنوان موتور محرکه تولید و اشتغال باید نسبت به شرایط شغلی و حق و حقوق خود آگاه باشند. بنابراین رعایت شرایط معامله قبل از تنظیم قرارداد کاری، دوسر برد است، یعنی هم به نفع کارفرمایان است و هم برای نیروی کار اعم از کارگران، کارمندان و کارکنان مفید خواهد بود.
در این مطلب در خصوص شرایط معامله قبل از تنظیم قرارداد کاری صحبت خواهیم کرد که شامل موضوعات زیر می شود:
- تنظیم قرارداد کاری
- انواع قراردادهای کاری
- نکات مهم قبل از تنظیم قرارداد کاری
- تنظیم قرارداد کاری
موضوع مهمی که در ابتدای ورود یک فرد به عنوان کارگر یا کارمند در یک شغل مطرح است، آشنایی با شرح وظایف و حق و حقوق خود می باشد. زمانی که قصد دارید تا وظایفی را تحت عنوان شغلی انجام دهید، باید نسبت به آنچه که بر عهده شما گذاشته می شود به صورت واضح و شفاف آگاهی پیدا کنید و از سوی دیگر بدانید قرار است در ازای انجام شغل مورد نظر، چه حق الزحمه ای دریافت خواهید کرد.
اینجاست که پای تنظیم قرارداد کاری به میان می آید. قرارداد اشتغال یا قرارداد کاری، به عنوان یک معامله بین کارگر و کارفرما به شمار می رود و شرایط و ضوابط ارتباط کاری بین آن ها را تعیین می کند. برای اینکه بتوانید به عنوان یک کارگر یک قرارداد کاری را به درستی اجرا کنید، یا به عنوان یک کارفرما از کارمند خود انتظار اجرای درست وظایف کاری را داشته باشید، باید در تنظیم قرارداد کاری نهایت دقت و شفافیت در شرح وظایف و حقوق را اعمال کنید.
هدف اصلی از تنظیم قرارداد کاری، در نظر گرفتن تمامی احتمالاتی است که ممکن است در آینده منجر به بروز اختلاف میان کارفرما و کارگر شود. بر این مبنا قراردادی نوشته و تنظیم می شود تا دو طرف در جریان انجام کارها، نسبت به حق و حقوق خود آگاهی داشته و امکان پیش بینی و پیشگیری از مشکلات بعدی را داشته باشند.
قرارداد کاری یک سند رسمی به شمار می رود که روابط کاری و حقوق و مزایای دریافتی کارگر را مشخص می کند و در صورت بروز اختلاف بین دو طرف در مراجع قضایی نیز مورد استناد قرار می گیرد. به عبارت دیگر تنظیم این قرارداد به کارفرما و کارگر کمک می کند تا روابط کاری میان خود را مشخص کرده و مدیریت کنند و جلوی بسیاری از ابهامات و مشکلات در آینده نیز گرفته شود.
آنچه که در تنظیم قرارداد کاری مشخص می شود شرایط و ضوابطی از جمله نام و آدر س کارگر، نام و آدرس کارفرما و محل کار، شرح شغل کارگر و وظایف محوله، حقوق و مزایای دریافتی، ساعات کاری، مرخصی، ارتقاء شغلی و طول مدت قرارداد و … است.
با آنچه که گفته شد اهمیت تنظیم درست قرارداد کاری نیز مشخص است. تنظیم این قرارداد باید با اطلاعات دقیق مربوط به حقوق و ضوابط کاری صورت گرفته و مدیریت شود.
از آنجایی که قرارداد کاری در صورت بروز اختلافات ممکن است کارگر و کارفرما را درگیر مسایل حقوقی و قضایی نموده و مشکلات بیشتری را برایشان به وجود آورد، بنابراین بهتر است در تنظیم قرارداد حقوقی از نظر یک کارشناس حقوقی و مالی متخصص و با تجربه استفاده شود تا تمامی نکات لازم در قرارداد در نظر گرفته شود و از نظر قانونی معتبر باشد.
انواع قراردادهای کاری
قبل از اینکه به عنوان کارگر یا کارمند در جایی مشغول به کار شوید لازم است تا شرایط معامله قبل از تنظیم قرارداد کاری را بدانید. یکی از مهم ترین نکاتی که باید در این زمینه مطلع باشید انواع قرارداهای کاری است. در این صورت شما با حق و حقوق خود نسبت به نوع قراردادی که می بندید آگاه خواهید بود.
انواع قراردادهای کاری از نظر مدت کار و نوع استخدام تعریف می شوند که در ادامه اشاره مختصری به هرکدام از آن ها خواهیم داشت.
قراردادهای کاری از نظر مدت کار
قرارداد موقت
قرارداد با مدت موقت، دارای زمان سررسید است و با اتمام این مدت زمان در نظر گرفته شده، زمان قرارداد نیز به اتمام می رسد. آنچه که در قرارداد با مدت موقت مهم است این است که در صورتی که این قرارداد تمدید نشود، قرارداد حمایتی از کارگر نیز وجود ندارد.
قرارداد کار با مدت غیرموقت یا دائم
در این نوع قرارداد زمان شروع مشخص است اما زمان اتمام قرارداد نامشخص بوده و در متن قرارداد باید نامحدود بودن کار مشخص شود. یک نکته مهم که باید به آن توجه داشته باشید در کارهایی که ادامه دار هستند در صورت ذکر نشدن مدت قرارداد، به صورت پیش فرض قراردادکار دائم تبدیل می شود. قراردادکار با مدت غیرموقت را نمی توان به صورت یک طرفه فسخ کرد.
قرارداد کار برای انجام کار معین
نوع سوم قرارداد از نظر مدت انجام کار، قرارداد کار برای انجام کار معین یا قرارداد مدت معین است که کارگر یا کارمند تعهد انجام کار در زمان معین را بر عهده می گیرد. یعنی زمان اتمام کار در متن قرارداد انجام کار معین ذکر می شود.
این نوع قرارداد را نیز نمی توان به صورت یک طرفه فسخ کرد بلکه هرکدام از طرفین که قصد فسخ قرارداد را دارد، باید یک ماه قبل از تصمیم به فسخ، دیگری را مطلع کند.
نکته بسیار مهم دیگری که باید به آن توجه داشته باشید این است که تمدید پیاپی و طولانی قرارداد کاری برای انجام کار معین، آن را به قرارداد دائم تبدیل نمی کند.
قرارداد ساعتی
در قرارداد کاری که به صورت ساعتی تنظیم می شود نوع و ساعت کار، ملاک تعیین وجه پرداختی به کارگر بوده و پرداخت مزد ساعتی بابت ساعات کار کارگر توسط کارفرما انجام می گیرد. با اینکه کارگر به ازای ساعت انجام کار مزد دریافت می کند اما کارفرما موظف است به ازاء هر 8 ساعت کار روزانه، یک روز حق بیمه برای کارگر پرداخت کند.
قرارداد پیمانکاری
در قرارداد پیمانکاری بر اساس نیاز کارفرما و شرایط مورد نظر وی قراردادی بین طرفین منعقد می شود. این نوع قرارداد انواع مختلفی دارد ازجمله قرارداد پرداخت کلی، قرارداد مدیریت پروژه، قرارداد طراحی و ساخت، قرارداد ساخت و توسعه و …
قرارداد مشاوره
در قرارداد مشاوره ای کارفرما از یک مشاور به صورت ساعتی و با تعهد حضور در ساعات معین استفاده می کند. مشاور متخصص نیز در ازای در اختیار دادن دانش و تخصص خود، باید براساس قرارداد مشاوره ای تنظیم شده حق الزحمه دریافت نماید.
قرارداد کارآموزی
با تنظیم قرارداد کاری به صورت کارآموزی، یک فرد کارآموز متعهد می شود امور محوله را انجام داده و در این مسیر بر دانش و تخصص خود نیز بیافزاید. در قراردادهای کارآموزی ساعت کاری 6 ساعت در روز است و انواع مختلفی دارد. از جمله: کارآموزی توأم با کار، کارآموزی افراد شاغل، کارآموزی افراد غیر شاغل و…
انواع قرارداد کاری از نظر نوع استخدام
قراردادهای کاری دولتی
در قراردادهای دولتی 3 نوع استخدام وجود دارد که عبارتند از: قرارداد کار رسمی، پیمانی و خدماتی که به ترتیب مشمول قوانین استخدام کشوری و صندوق بازنشستگی کشوری، مشمول آیین نامه استخدامی پیمانی و صندوق تامین اجتماعی و مشمول قانون کار و خدمات تامین اجتماعی قرار می گیرند.
قردادهای کاری شرکت های خصوصی
در قراردادهای کاری شرکت های خصوصی، افراد تحت قانون استخدامی کشوری و صندوق تامین اجتماعی قرار دارند. این نوع قراردادها به دو دسته تقسیم می شوند. از نظر مدت انجام کار (با مدت موقت، با مدت غیر موقت، برای انجام کار معین) و از نظر ساعت انجام کار (تمام وقت و پاره وقت).
نکات مهم قبل از تنظیم قرارداد کاری
حال که با اهمیت تنظیم قرارداد کاری و انواع قراردادهای کاری آشنا شدید، باید نکات و شرایط معامله قبل از تنظیم قرارداد کاری را نیز بدانید. همانطور که گفته شد قراردادهای کاری نوعی معامله میان کارمند و کارفرما بوده و از بروز اختلافات بین طرفین جلوگیری می کند.
از جمله نکات مهمی که قبل از تنظیم قرارداد کاری باید به آن توجه داشته باشید می توان به موارد زیر اشاره کرد:
رضایت طرفین: رضایت طرفین نسبت به تنظیم و انعقاد قرارداد کاری مهم ترین شرط است. یعنی کارفرما و کارگر باید با اراده و میل خود تعهدات را پذیرفته و قرارداد را امضا نمایند.
اهلیت داشتن: قطعا یک فرد مجنون یا یک کودک صغیر نمی تواند اهلیت و یا صلاحیت انعقاد قرارداد کاری را داشته باشد. بنابراین منظور از اهلیت داشتن این است که دو طرف قرارداد باید صلاحیت بستن قرارداد را داشته باشند.
مشروعیت داشتن: شما به عنوان کارگر یا کارمند باید قرارداد کاری را امضا کنید که مطابق با شرع و قانون باشد تا در صورت بروز اختلاف و مشکل بتوانید به دنبال حق و حقوق خود باشید. در صورتی که قراردادی را امضا کنید که از نظر قانونی مشروعیت نداشته باشد، در این صورت از هیچگونه حق و حقوقی برخوردار نخواهید بود.
معین بودن: موضوع قرارداد باید مشخص و معین باشد و برمبنای انجام کار معین به کارگر و کارمند حق الزحمه پرداخت شود. به عبارت دیگر باید در متن قرارداد ذکر شود که کارگر برای انجام چه کاری(ها) استخدام شده است.
نحوه نوشتن قرارداد کاری:
باید بدانید که قرارداد کاری در 4 نسخه تنظیم می شود. نسخه اول به اداره کار، نسخه دوم نزد کارگر، نسخه سوم نزد کارفرما و نسخه چهارم به شورای اسلامی کار سپرده می شود. در كارگاه های فاقد شورای اسلامی نسخه چهارم به نماینده كارگر داده می شود.
تنظیم قرارداد کاری اگرچه ظاهرا یک کار ساده و بی دردسر است اما درواقع یک کار حقوقی و تخصصی است که باید نسبت به پیچ و خم های قانونی آن آگاهی لازم را داشته باشید. قبل از هر نوع انعقاد قرارداد کاری و برای جلوگیری از اتلاف وقت و انرژی و بروز اختلافات با کارفرما در آینده، بهتر است از یک مشاور و متخصص حقوقی در زمینه انعقاد قراردادهای کاری مشورت بگیرید.
اگر نسبت به شرایط معامله قبل از تنظیم قرارداد کاری و نحوه انعقاد قرارداد کاری خود با سوال و ابهامی روبرو هستید می توانید با شماره دفتر موسسه حقوقی و داوری بین المللی دکتر بهنیایی تماس بگیرید. بنیاد بهنیایی با داشتن دو دهه سابقه فعالیت در حوزه حقوقی و داوری آماده ارائه مشاوره های مورد نیاز شماست.
